ระบบตัวเลขที่เราใช้อย่างแพร่หลายและคุ้นเคยกันในปัจจุบัน ตัวเลขอารบิก ระบบนี้ได้รับการยอมรับจากนานาชาติทำให้สื่อสารเรื่องจำนวนตัวเลขกันได้ง่ายขึ้นอย่างมหาศาล ภาษาไทยเองแม้จะมีสัญลักษณ์สำหรับตัวเลขเป็นของตัวเอง แต่ก็ได้รับอิทธิพลมาโดยตรงจากระบบนี้เช่นกันสำหรับภาษาจีนเองก็ได้รับอิทธิพลจากตัวเลขระบบนี้ด้วยเช่นกัน ตัวเลขอารบิกได้ถูกใช้ในภาษาจีน แต่ภาษาจีนเองก็มีรูปแบบตัวเลขแบบต่างๆ ที่น่าสนใจอยู่ไม่น้อย ที่พบการใช้โดยแพร่หลายมีอยู่ 4 รูปแบบ ได้แก่
- รูปแบบอารบิก 阿拉伯数字 Ālābó shùzì (0, 1, 2, 3, …),
- รูปแบบทั่วไป 小写数字 xiǎoxiě shùzì (〇，一，二，三，……)
- รูปแบบตัวเต็ม มักใช้สำหรับการเงิน 大写数字 dàxiě shùzì (零，壹，贰，叁，……),
- รูปแบบ 天干 tiāngān (甲，乙，丙，丁，……)
สำหรับบทความนี้จะขอกล่าวถึงแค่ 小写数字，大写数字 และ 天干 นะครับ อ่านต่อได้เลย
小写数字 ตัวเลขในภาษาจีนที่ใช้ทั่วไป
จีนเป็นหนึ่งในชนชาติที่มีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมมายาวนาน แถมโดดเด่นในเรื่องการค้ามาตลอด ตัวเลขจึงอยู่ในภาษามาโดยตลอด แม้จะได้รับอิทธิพลจากตัวเลขอารบิก แต่ก็ยังมีเอกลักษณ์อยู่ในการอ่านตัวเลขและการเขียนในรูปแบบอักษรจีนมาโดยตลอด สำหรับอักษรจีนในกลุ่มนี้ที่เรารู้จักกันดีได้แก่
- 〇 líng || ศูนย์
- 一 yī / yāo || หนึ่ง
- 二 èr / 两 liǎng || สอง
- 三 sān || สาม
- 四 sì || สี่
- 五 wǔ || ห้า
- 六 liù || หก
- 七 qī || เจ็ด
- 八 bā || แปด
- 九 jiǔ || เก้า
- 十 shí || สิบ
小写数字 กับตัวเลขหลักเกินหมื่น
ต่อกันกับ 小写 อีกนิด ตัวเลขที่หลักเกินหมื่น อาจจะสับสนสำหรับคนไทยอยู่พอสมควร เพราะในภาษาไทย เรามีชื่อเรียกกำกับทุกหลักไป ไล่ตั้งแต่ สิบ ไปจนถึงล้าน เราถึงค่อยเริ่มผสมหลัก เช่น ร้อยล้าน (จริงๆ คำไทยเดิมมีคำว่า โกฏิ ที่ใช้แทน สิบล้าน แต่ปัจจุบันไม่ค่อยนิยมใช้แล้ว)
ซึ่งแตกต่างจากภาษาจีนกำกับในแต่ละหลักน้อยกว่าเรา (คล้ายกับภาษาอังกฤษ) สำหรับหลักที่ไม่มต้องใช้การผสมหลักเข้าด้วยกัน เขียนออกมาเหมือนอ่านออกเสียง เห็นได้ตั้งแต่หลักแสนเป็นต้นไป แต่ก็มีบางหลักที่ยังมีคำกำกับเฉพาะอยู่ มาลองไล่เปรียบเทียบกันดีกว่า
- 十 shí || สิบ || 10
- 一百 yì bǎi / 百 bǎi || หนึ่งร้อย / ร้อย || 100
- 一千 yì qiān / 千 qiān || หนึ่งพัน / พัน || 1,000
- 一万 yí wàn / 万 wàn || หนึ่งหมื่น / หมื่น || 10,000
- 十万 shí wàn || หนึ่งแสน / แสน || 100,000
- 一百万 yì bǎi wàn / 百万 bǎi wàn || หนึ่งล้าน / ล้าน 1,000,000
- 一千万 yì qiān wàn / 千万 qiān wàn || สิบล้าน / หนึ่งโกฎิ || 10,000,000
- 一亿 yí yì / 亿 yì || หนึ่งร้อยล้าน / ร้อยล้าน || 100,000,000
- 十亿 shí yì || หนึ่งพันล้าน / พันล้าน || 1,000,000,000
- 一百亿 yì bǎi yì / 百亿 bǎi yì || หนึ่งหมื่นล้าน / หมื่นล้าน || 10,000,000,000
เพิ่มเติม:
- ยังมีคำสำหรับตัวเลขที่มากกว่านี้ แต่มักจะใช้ในด้านวิทยาศาสตร์ เช่น 10ยกกำลัง21 zetta- 泽 zé หากอยากรู้เพิ่มเติมไว้แอดมินสรุปมาให้ครับ
大写数字 ตัวเลขที่นิยมใช้สำหรับระบบการเงิน
สำหรับผู้เริ่มต้นเรียนภาษาจีนคงจะคุ้นเคยกับรูปแบบทั่วไปหรือ 小写 xiǎo xiě กับมากกว่า แต่สำหรับการเขียนตัวเลขที่เป็นทางการ โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับเอกสารทางการเงินแล้วคนจีนจะใช้ตัวเลขรูปแบบ 大写 dà xiě กันแทน แม้จะเขียนไม่เหมือนกัน แต่การอ่านออกเสียงเหมือนกันนะครับ
คำถามสำคัญ แล้วทำไมไม่ใช้รูปแบบ 小写 ไปทั้งหมดเลยล่ะ? ลองคิดตามดูนะครับว่าหากเราเขียนจำนวนเงิน 10,000 元 yuán จะต้องเขียน 一万元整 (整 zhěng ลงท้าย เหมือนเวลาเราเขียนคำว่า ถ้วน ในภาษาไทย) ก็ดูง่ายดีใช่ไหมครับ แต่ถ้าคนที่รับเอกสารสัญญานั้น หรือ เช็กไป เติมสักขีดหนึ่งที่ 一 ให้กลายเป็น 十万 ขึ้นมาทีหลัง เท่ากับเราต้องจ่ายเงินเขา 100,000 人民币 ทันที แค่คิดก็ขนลุกแล้วเลยเป็นที่มาของการเขียนตัวอักษรแบบ 大写 เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกแก้ไขในภายหลัง 10,000 แทนที่จะเขียน 一万元整 เลยต้องเขียนเป็น 壹万元整 เอาล่ะ มาดูกันดีกว่าว่ารูปแบบนี้มีอะไรบ้าง
- 〇 เขียนเป็น 零
- 一 เขียนเป็น 壹
- 二(两) เขียนเป็น 贰
- 三 เขียนเป็น 叁
- 四 เขียนเป็น 肆
- 五 เขียนเป็น 伍
- 六 เขียนเป็น 陆
- 七 เขียนเป็น 柒
- 八 เขียนเป็น 捌
- 九 เขียนเป็น 玖
- 十 เขียนเป็น 拾
- 百 เขียนเป็น 佰
- 千 เขียนเป็น 仟
- 万 เขียนเหมือนกันทั้ง 2 รูปแบบ
- 亿 เขียนเหมือนกันทั้ง 2 รูปแบบ
จำไม่ได้ เขียนไม่เป็น ไม่เป็นไร ลองพิมพ์ตัวเลขบนเว็บนี้แล้วดูๆ ก็ได้ครับ https://szjrzzwdxje.bmcx.com/
天干 ใช้เรียกนาย ก นามสมมติ หรือเรียงลำดับ แบ่งส่วน ก็ได้
รูปแบบ 天干 tiāngān เป็นส่วนหนึ่งของ 干支 gānzhī แผนภูมิสวรรค์ ระบบเลขฐาน 60ของจีนซึ่งมีมาตั้งแต่โบราณ (อ่านคำอธิบายเกี่ยวกับ 干支 ได้ในเพิ่มเติมด้านล่าง) อ่านแล้ว ดูศักดิ์สิทธิ์ขึ้นมาทันที ซึ่งส่วนใหญ่ก็มักจะเกี่ยวข้องกับพิธีกรรมและความเชื่อ แต่ก็นิยมใช้ในสถานการณ์อื่นๆ ที่เป็นทางการด้วยเช่นกัน
天干 นั้นใช้ในหลายกรณี ยกตัวอย่างที่เห็นบ่อยๆ ได้แก่
- การแบ่งส่วนในเอกสารทางกฎหมาย เอกสารทางการ และ สัญญา เพื่อแทนการอ้างอิง หรือหัวข้อ เช่น ”ภาคผนวก ก“ ก็ใช้ว่า 附录甲
- แทนนามสมมติ เหมือนเราเรียก คนเดินถนนคนที่ 1 จะเรียกว่า 路人甲 lùrén jiǎ
- ตัวเลือกในข้อสอบหรือแบบสำรวจ ก ข ค ง เป็น 甲 jiǎ, 乙 yǐ, 丙 bǐng, 丁 dīng
- ระบุสายพันธ์ุโรค 甲型肝炎 jiǎxínggānyán ไวรัสตับอักเสบ สายพันธุ์เอ 乙型肝炎 yǐxínggānyán ไวรัสตับอักเสบ สายพันธุ์บี
- ระบุส่วนของการแข่งขันกีฬา Serie A ใช้ 意甲 yìjiǎ
天干 มีทั้งหมด 10 ลำดับ ไล่ตามลำดับดังนี้
- 甲 jiǎ
- 乙 yǐ
- 丙 bǐng
- 丁 dīng
- 戊 wù
- 己 jǐ
- 庚 gēng
- 辛 xīn
- 壬 rén
- 癸 guǐ
เพิ่มเติม:
- 干支 gānzhī คือระบบเลขฐาน 60 ซึ่งไล่ประวัติไปได้ถึงสมัยราชวงศ์ซฺาง (商代 Shāng dài) ซค่งเป็นราชวงศ์ที่เก่าแก่ที่สุดที่มีได้มีการบันทึกในปัจจุบัน เป็นตัวเลขอักษรจีนวนรอบ ประกอบดัวย 2 ส่วน 天干 tiāngān ภาคสวรรค์ 10 ตัวอักษร และ 地支 dìzhī ภาคปฐพี 12 ตัวอักษร ใช้ในการนับวันและปีแบบดั้งเดิม หากเคยได้ยิน ปีนักษัตรหมูทอง ก็ไล่มาจากระบบนี้ 干支 เป็นหลักสำคัญในโหราศาสตร์จีน และ ยังใช้ในประเทศแถบเอเชียตะวันออกอื่นๆ ด้วยเช่นกัน อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ 干支 ได้ที่: https://th.wikipedia.org/wiki/แผนภูมิสวรรค์
อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว คงพอจะเห็นภาพรวมของรูปแบบตัวเลขในภาษาจีนกันบ้างแล้วนะครับ ถ้าคนที่เพิ่งเริ่มเรียนรู้สึกว่ายากเกินไปไม่ต้องตกใจนะ อย่าง 天干 กว่าจะได้เจอก็ระดับ HSK5 เลยแหละ ถึงตอนนั้นภาษาจีนก็คล่องแคล่วแล้ว
บทความเกี่ยวกับตัวเลขเพิ่มเติม
มีเรื่องไหนอยากให้มาเล่า มาพูดคุยกัน หรือ ติดตามเรื่องราวเกี่ยวกับจีนและภาษาจีน ได้ที่ตามนี้เลย
อ้างอิง
- http://daxie.55cha.com/
- https://baike.baidu.com/item/大写数字
- https://en.wikipedia.org/wiki/Heavenly_Stems
- https://th.wikipedia.org/wiki/แผนภูมิสวรรค์
- https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_numerals#:~:text=The Chinese character numeral system,an independent system per se.
