การเรียกคนที่เรากำลังคุยอยู่ด้วยในภาษาจีนโดยทั่วไปมักใช้อยู่ 2 คำ นั่นคือ 你 (nǐ) และ 您 (nín) ซึ่งเรียนกันตั้งแต่เเรกๆเลย
อย่างที่พอรู้กัน 您 ใช้กับบุคคลที่เราอยากให้เกียรติ และ แสดงความเคารพ แต่รู้กันหรือเปล่าว่า ถ้าเราใช้ 您 ผิดสถานการณ์ จากให้เกียรติก็อาจจะเปลี่ยนเป็นการประชดเสียดสีได้เลย
แล้วสถานการณ์ไหนล่ะ ที่ต้องระวัง ตามกันต่อได้ในบทความนี้เลยครับ
เมื่อไหร่ใช้ 你 เมื่อไหร่ใช้ 您
ในภาษาไทยเรามีคำเรียกถึงบุคคลที่กำลังคุยด้วยตรงหน้าอยู่หลายคำและแบ่งตามระดับของภาษา แต่ในภาษาจีนที่ใช้กันในระดับคนทั่วไปนั้นมีอยู่เพียงแค่ 2 คำ นั่นคือ 你 (nǐ) และ 您 (nín)
你 ใช้กับ
- บุคคลทั่วไป เพื่อนร่วมงาน ญาติที่ศักดิ์เท่ากัน เพื่อน หรือ แม้กระทั่งคนรัก เรียกได้ว่าใช้กันได้หมดเลยเเหละ
- ใช้กับคนที่อายุน้อยกว่า
- หากเทียบเป็นภาษาไทยน่าจะได้ตั้งแต่คำว่า คุณ นาย เธอ
- หากน้ำเสียงดุดันหน่อยก็อาจจะเเปลว่า มึง ก็ได้
ส่วน 您 ใช้กับ
- บุคคลที่เราอยากให้เกียรติ และ แสดงความเคารพ เช่น ผู้ใหญ่ หัวหน้า เจ้านาย
- ใช้ในทางธุรกิจเพื่อยกย่อง ลูกค้า และ คู่ค้า
- เปรียบเป็นภาษาไทยเหมือนกับคำว่า ท่าน หรือ คุณ
ภาคเหนือใช้ 您 เยอะกว่าภาคใต้
ในสถานการณ์จริง ทางภาคใต้ของประเทศจีนจะใช้คำว่า 您 น้อยกว่าทางภาคเหนืออย่างเห็นได้ชัด แม้กระทั่งในร้านค้า หากไม่ใช่ร้านที่มีการเทรนพนักงานอย่างจริงจัง หรือ เป็นร้านตามห้างแล้ว การที่ใช้ 您 คนในท้องที่จะรู้สึกว่าเหมือนห่างไกลกัน ไม่ค่อยเป็นกันเอง
กลับกันในทางภาคเหนือของจีนโดยเฉพาะปักกิ่ง (北京 | Běijīng) แทบทุกร้านจะใช้ 您 หากไม่ใช้จะรู้สึกว่าไม่สุภาพ จนกลายเป็นว่า 您 คือคำเรียกติดปากของคนภาคเหนือไปเลย
您 ใช้ผิดคนก็ประชดทันที
เหมือนกันกับหลายๆ ภาษา การพูดสุภาพกับคนและสถานการณ์ที่ไม่จำเป็นต้องสุภาพ มักจะแสดงถึงความห่างเหินและการประชดประชันทันที
ตัวอย่างสถานการณ์ที่ใช้ 您 เพื่อประชดเสียดสี หรือ แสดงความน้อยใจ
- ใช้กับลูกหลาน หรือ คนที่ศักดิ์ต่ำกว่า
- 哎哟！您还没吃完饭呢, 快迟到了！ āiyō! nín hái méi chī wán fàn ne, kuài chí dāo le! โอย！ยังทานข้าวไม่เสร็จอีกเหรอท่าน จะสายแล้วนะ
- ใช้กับเพื่อน
- 您最近忙啊，都没空见我们了！ Nín zuìjìn máng a, dōu méi kòng jiàn wǒmen le! ช่วงนี้ท่านยุ่งนี่ ไม่มีเวลามาเจอพวกเราเลย
- ใช้กับตัวเอง
- 哎哟！俊宏您别完美主义了！ āiyō! Jùnhóng nín bié wánměi zhǔyì le! โอย！จวิ้นหงเอ๊ย ท่านเลิกเป็นเพอร์เฟคชันนิสสักทีเถอะ
เปรียบเทียบการใช้ 您 ธรรมดา กับการประชดประชัน
เราสามารถสังเกตจากตัวอย่างเหล่านี้ได้เหมือนกันว่าลักษณะของคำพูดที่ประชดประชันมักจะมีอะไรที่ปกติคนไม่ค่อยพูดกัน
你真棒！VS 您可真棒！
- 你真棒！(nǐ zhēn bàng!) จะเป็นการชมอย่างจริงใจ ว่าเธอนี่เก่งจริงๆ นะ
- ในขณะที่ 您可真棒！(nín kě zhēn bàng!) นี่จะใช้เพื่อประชด ไม่ว่าจะในกรณีเหมือนทำเรื่องแย่ๆ แล้วใช้การชมเพื่อประชดแทน ความหมายที่แท้จริงจะเหมือนกับ ดูสิเธอทำอะไรลงไป หรือทำให้มันยุ่งยากทำไม
你怎么了？VS 您又怎么了？
- 你怎么了？(nǐ zěnme le?) อันนี้ปกติ ถามว่าเป็นอะไร เกิดอะไรขึ้น
- 您又怎么了？(nín yòu zěnme le?) อันนี้กลายเป็นประชดว่า เป็นอะไรอีกล่ะท่าน (งอแงเกินกว่าเหตุอีกแล้ว)
嗯，你说得对。VS 嗯嗯嗯，您说得对。
กลุ่มนี้จริงๆ แล้วไม่จำเป็นต้องเป็นคำว่า 嗯 ก็ได้ สามารถเป็นคำที่แสดงการตอบรับอื่นๆ เช่น 是、好 ก็ได้ ใช้ซ้ำเยอะๆ และใช้ร่วมกับ 您 จะกลายเป็นการประชด และให้อารมณ์บอกกลายๆว่า เลิกพูดสักที
- 嗯，你说得对。(èn, nǐ shuō dé duì.) อันนี้ธรรมดา บอกตรงๆ ว่า อื้ม เธอพูดถูก
- 嗯嗯嗯，您说得对。(èn èn èn, nín shuō dé duì.) อันนี้ประชดแล้ว เหมือนจงใจบอกป้าข้างบ้านว่า อื้อ อื้อ อื้อ เข้าใจแล้ว ท่านพูดได้ถูกที่สุดเลย
หรืออีกตัวอย่าง เช่น 得，是我错了。(dé, shì wǒ cuò le.) โอเค เป็นความผิดฉันเอง ถ้าประชดก็จะกลายเป็น 得得得，是我错了。(dé dé dé, shì wǒ cuò le.) ได้ ได้ ได้ ฉันนี่แหละที่ผิดเอง (ทั่งๆที่รู้อยู่ว่าใครผิด)
ภาษาเป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจบริบทเสมอ ถ้าใช้แบบไม่ได้ดูบริบทและสถานการณ์บางทีเราอาจจะสื่อสารความหมายผิดไปก็ได้ ใครเคยเจอสถานการณ์อะไรแบบนี้บ้าง ที่สื่อสารอย่าง กลายเป็นอีกอย่าง ยังไงมาเล่าให้ฟังหน่อยนะครับ
ติดตาม Tutustory 图图是道 เรื่องราวภาษาจีนย่อยง่ายๆ ด้วยภาพ หรือมีเรื่องอะไรเกี่ยวกับภาษาจีนมาคุยกันได้ที่
